«Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасы өзендерінің трансшекаралық алаптары: 2050 жылға дейінгі кезеңге арналған климаттық өзгерістер мен шаруашылық қызмет жағдайында халықты және экономиканы тұрақты сумен қамтамасыз етудің ғылыми-қолданбалы негіздері» бағдарламалық-мақсатты қаржыландыру жобалары бойынша далалық зерттеулері. «Қарлы-мұз ресурстарының негізі ретінде Іле және Ертіс өзендерінің трансшекаралық алаптарындағы су-ресурстық әлеуетті қалыптастыру» 2-кіші бағдарламасын және Солтүстік Тянь-Шаньдағы География институтының үш стационары базасында зерттелетін процестер мен табиғи құбылыстардың жыл бойғы мониторингі режимінде гляциология зертханасының жүргізілетін«Су қауіпсіздігі мен тұрақты даму факторы ретінде өзгеретін климат жағдайында Балкаш-Алакөл өзен алабының ағысын қалыптастыру аймағының қарлылық эволюциясын» гранттық қаржыландыруы:
– Үлкен Алматы өзені алабындағы екі стационар-Үлкен Алматы көлінің гидрофизикалық (2500 м.т.д.ж) Жосалы-Кезен асуының жанында (3400 м.т.д.ж).
бақылаулардан басқа, абсолюттік биіктік бойынша айырмашылықтарды, баурайлардың бағдарын, өсімдік типтерін және топырақтың механикалық құрамын ескере отырып, алап аумағы бойынша бөлінген 32 ұңғымалардағы топырақ-грунттарының температурасы мониторингін құрады.Осы жерде қар басу кезінде қар тығыздығын өлшеумен арнайы құрылған қар өлшеу полигонының алаңдарында қар жамылғысына мониторинг жүргізілді, Городецкий және қауіпті сұрапыл-апатты құбылыстардың (селдер, қар көшкіні, су ағындары, криогенді процестер) тас глетчерінің жай-күйіне мониторинг жүргізілді.
- Кіші Алматы өз. алабындағы гляциологиялық "Тұйықсу мұздығы" (т.д.б 3500 м биіктіктегі мониторинг станциясы.).
Тұйықсу гляциологиялық стационарда гляциогидроклиматтық зерттеулер кешені жүргізілді.
Биік таулы 3 стационар базасындағы жыл бойғы зерттеулер
Жыл бойы мониторинг құрамына кіреді:
- 2-санатты метеостанциялар бағдарламасы бойынша климат мониторингі;
- Тұйықсу мұздығы массасының тепе-теңдігін құрайтын өлшеумен кешенді гляциологиялық мониторинг (қосынды шөгінділер желісі бойынша жауын-шашын жиынтығы, мұздықтың абляциясы аймағында біркелкі бөлінген 115 рейк бойынша қар жамылғысының және мұздың еру режимі, мұздықтың ұзындығы бойынша бөлінген бес шурфта қар жамылғысының тығыздығын өлшеу);
- мұздық көлдері мен қауіпті сұрапыл құбылыстар (селдер, қар көшкіндері, қар ағындары) режимінің мониторингі.
Ұлыбритания Рединг қ. университетінің проф. М. В. Шахгедановамен бірге Тұйықсу мұздағына Campbell CR-3000 метеостанциясын автоматты орнату
Тұйықсу мұздықтарында жиналмалы-абляциялық рейкаларды бұрғылау
Шоғырландыру рейкалары бойынша ағысты қалыптастыру аймағындағы қар жамылғысының биіктігін анықтау. 2018 жылы Тұйықсу мұздығына автоматы түрде орнатылған метеостациядан деректерді жинау және өңдеу
Тұйықсу мұздығын теодолиттік түсіру. 3D-сканермен жұмыс
Солтүстік Тянь-Шань және Жетісу (Жоңғар) Алатау тауларындағы экспедициялық зерттеулер олардың қауіптілік дәрежесін анықтау үшін биік таулы көлдерді зерттеу мақсатында жүргізілді.
Іле және Жетісу Алатау биік таулы көлдеріндегі батиметриялық жұмыстар
Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі Төтенше жағдайлар комитетінің "Қазселденқорғау" мемлекеттік мекемесімен бірлесіп зерттелетін кезең ішінде 5 әуеден көзбен шолып зерттеу жүргізілген болатын.
Іле және Жетісу Алатау биік таулы сел қауіпті көлдерін әуеден көзбен шолып зерттеу
«Көлсай көлдері» белгілі туристік нысанына барар жолды жапқан 2018 жылдың 17 сәуірінде орын алған сырғыманың негізгі параметрлерін анықтау.
Жер бедерінің сандық үлгісін құру үшін 3D-сканермен түсіру 22.04.2018 ж.
2018 жылы Үлкен және Кіші Алматы өзен алаптарының жалпы ағысындағы мұздық ағынның үлесін анықтау мақсатында мұздық суының сынамасын изотоптық талдауға іріктеу басталды.
Үлкен Алматы өзені алабының жоғарғы жағында изотоптық талдауға су сынамаларын іріктеу
Іле Алатауының орташа тауларындағы автоматты метеостанцияларды әлеуетті орналастыру орындарын анықтау үшін зертхана қызметкерлерінің (Ассы, Шамалған, Қаскелең өзен алаптары) алдын ала тексеруге шығуы
Гляциология зертханасы сондай-ақ Іле Алатауының тау алды аумақтарындағы ауыл шаруашылығының сумен қамтамасыз етілуіне климаттың өзгеруі мен таулы өзендердің ағынының әсерін зерттейді.
Топырақтың ылғалдылығын және ауыл шаруашылығы дақылдарының негізгі фенологиялық белгілерін өлшеу. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ агробиостанциясы тәжірибелік полигонында орнатылған автоматты метеостанциядан мәліметтерді жүктеу.
Экспедициялық зерттеулердің қорытындысы:
Автоматты метеостанциялардан алынған гляциалды-нивалды аймақтың метеорологиялық параметрлерінің деректер базасы қалыптастырылды;
- ағынды қалыптастыру аймақтарында ең жоғары қар қоры анықталды, Тұйықсу мұздығының қысқы масса теңгерімі есептелген;
- атқарылған жұмыстар негізінде биік таулы көлдердің негізгі морфометриялық параметрлері мен қауіптілік дәрежесі анықталды;
- Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі Төтенше жағдайлар комитетінің "Қазселденқорғау" мемлекеттік мекемесімен бірлесіп жүргізілген әуеден көзбен шолып зерттеу нәтижелері бойынша биік таулы көлдерде далалық жұмыстар жоспарланған;
- бірыңғай деректер базасын қалыптастырумен стационарлық метео алаңдарда үздіксіз жыл бойы бақылау жалғастырылды;
- өнімділікті үлгілеу үшін тәжірибелік полигондардан агроклиматтық параметрлер алынды (SALMED үлгісі)
