Институттың даму стратегиясы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ

ҒЫЛЫМ КОМИТЕТІ

 

 «География және су қауіпсіздігі институты» АҚ

уәкілетті тұлғасы,

ҚР ҰҒА академигі,

география ғылымдарының докторы, профессор

_________________ А.Медеу

«БЕКІТЕМІН»

«____» _____________ 2020 г.

«География және су қауіпсіздігі институты»

акционерлік қоғамының

2020-2030 жж. аралығына 

ДАМУ СТРАТЕГИЯСЫ

МАЗМҰНЫ

бет
КІРІСПЕ 3
1 ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДЫ ТАЛДАУ 4
2 МИССИЯ ЖӘНЕ КІРІСПЕ 7
3 ҚЫЗМЕТТІҢ СТРАТЕГИЯЛЫҚ БАҒЫТТАРЫ 8
3.1 1 блок. Географиялық зерттеулер 8
1 бағыт. Табиғатты ұтымды пайдалану 8
2 бағыт. Геоақпараттық технологиялар 10
3.2 2 блок. Қазақстан Республикасының су қауіпсіздігі: мәселелер мен шешімдер 11
1 бағыт. Қазақстан Республикасының табиғи-шаруашылық жүйесінің су қауіпсіздігі 11
2 бағыт. Қазақстанның жер үсті суларының сапасы мен ресурстарды болжау және бағалау теориялары мен әдістерінің дамуы 13
3 бағыт. Су ресурстарын экономикалық бағалау 15
3.3 3 блок. Табиғи қауіптер 15
1 бағыт. Қауіпті табиғи процесстер 15
3.4 4 блок. Цифрландыру 17
1 бағыт. Су қауіпсіздігі мен географиялық зерттеулер саласында ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін компьютерлік және математикалық модельдеуді, жасанды интеллектке негізделген жүйелерді, ақпараттық жүйелерді, инновациялық және заманауи жүйелерді енгізу және қолдану 17
3.5 5 блок.Жобалау және жобалық-ізденушілік жұмыстар 19
3.6 6 блок. Мониторинг және ғылыми стационарлар 19
4 ҰЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМ 20
5 ИНСТИТУТТЫҢ МАТЕРИАЛДЫҚ-ТЕХНИКАЛЫҚ БАЗАСЫН КЕҢЕЙТУ ЖӘНЕ РЕСУРСТАРДЫ ТИІМДІ БАСҚАРУ 21
6 КАДРЛЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ 21
7 ИНСТИТУТТЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ 21
ҚОРЫТЫНДЫ 22
ҚОСЫМШАЛАР 23

КІРІСПЕ

 «География және су қауіпсіздігі институты» акционерлік қоғамы (бұдан әрі-Қоғам) ҚР қолданыстағы заңнамасына сәйкес құрылған және тіркелген. АҚ-ның жалғыз қатысушысы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Ғылым комитеті (бұдан әрі – ҚР БҒМ ҒК) болып табылады.

Осы Қоғамды дамытудың 2020-2030 жылдарға арналған стратегиясы (бұдан әрі-Стратегия) Қазақстан Республикасының келесі стратегиялық құжаттарға енгізілген даму қағидаттарына сәйкес келеді:

1) Мемлекет Басшысының 2012 жылғы 14 желтоқсандағы «Қазақстан - 2050 Стратегиясы; қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауы;

2) Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2019 жылғы 2 қыркүйектегі «Сындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» атты Қазақстан халқына Жолдауы.

3) Мемлекет басшысының 2014 жылғы 17 қаңтардағы «Қазақстан жолы -2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Қазақстан халқына Жолдауы.

4) 10.09.2019 ж. енгізілген өзгерістермен Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 15 ақпандағы № 636 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары.

5) Мемлекет Басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2020 жылғы 1 қыркүйектегі «Жаңа жағдайдағы Қазақстан: іс-қимыл кезеңі» атты Қазақстан халқына Жолдауы.

6) 21.05.22 ж. № 123-VII енгізілген өзгерістермен Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 18 ақпандағы N 407-IV Заңы.

7) Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын бекіту туралы.

8) «Білімді ұлт» сапалы білім беру» ұлттық жобасын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 12 қазандағы № 726 қаулысы.

Осы құжат оның жалғыз қатысушысы, Білім және ғылым министрлігінің Ғылым комитетінің даму стратегиясымен тығыз байланысқан, Қоғамның 2020 - 2030 жылдарға арналған Қоғам дамуының негізгі стратегиялық мақсаттары мен міндеттерін анықтайды.

Құрылымда қойылған мақсаттар мен міндеттерді іске асыру қоғамның барлық құрылымдық бөлімшелерінің тиімді өзара іс-қимылын қамтамасыз етуге негізделген. Стратегияны іске асыру нәтижелері бойынша Қоғамның қызметін бағалау жүзеге асырылатын болады.

Қоғамның барлық бағдарламалық және жоспарлы құжаттары осы Стратегияның ережелерін ескере отырып әзірленетін болады немесе оған сәйкестендірілетін болады.

  1. ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДЫ ТАЛДАУ

Институттың қалыптасу кезеңдері

  1. КСРО ҒА Қазақ филиалының география секторы 1938 жылғы 3 қарашада ұйымдастырылды (КСРО Халық Комиссарлары Кеңесінің №110/82 Қаулысы).
  2. Қазақ КСР ҒА Төралқасының 1983 жылы 7 шілдедегі №114 Қаулысына сәйкес КазКСР ҒА География секторының базасында КазКСР ҒА География институты құрылды.
  3. ҚР Үкіметінің 1999 жылғы 13 қазандағы қаулысын орындау үшін ҚР БҒМ «География институты» РМҚК құрылды.
  4. Қазақстан Республикасының Үкіметінің 2004 жылғы 5 наурыздағы № 280 қаулысына сәйкес ҚР Үкіметінің шешімімен ҚР БҒМ «Геологиялық-географиялық зерттеулер орталығы» РМК «География институты» ЕМК құрылды.
  5. Қазақстан Республикасының Үкіметінің 2006 жылғы 23 тамыздағы № 800 қаулысына сәйкес ҚР Үкіметінің шешімімен ҚР БҒМ «Металлургия, байыту және жер туралы ғылым орталығы» РМК «География институты» ЕМК құрылды.
  6. «Металлургия, байыту және жер туралы ғылым орталығы» АҚ 2007 жылғы 22 қазандағы №134 бұйрығымен «География институты» ЖШС құрылды.
  7. Үкіметтің 11.10.2019 жылғы № 753 қаулысына сәйкес «География институты» ЖШС-нен «География және су қауіпсіздігі институты» АҚ акционерлік қоғам ретінде қайта құрылды.

 

Жалпы ақпарат

 Құрылған күнінен бастап 86 жыл ішінде ҚР БҒМ География институты Қазақстан Республикасындағы географиялық бейіндегі жетекші ғылыми-зерттеу мекемесі және Орталық Азия өңіріндегі жалғыз мамандандырылған институт болып табылады. Онда география ғылымының негізгі бағыттары – физикалық және әлеуметтік-экономикалық география, гидрология, гляциология және геоэкология ұсынылған.

Қазіргі уақытта География институты табиғат пен қоғамның өзара әрекеттесуінің күрделі мәселелерімен айналысады. Институттың зерттеулері экологиялық мәселелерді шешуге және табиғатты ұтымды пайдаланудың географиялық негіздерін әзірлей отырып, республиканың геожүйелерінің табиғи-ресурстық әлеуетін бағалауға бағытталған.

Алғашқы жылдары География институтында жүргізілген зерттеулер Қазақстанның сипаттамасын географиялық зерттеуге, оның өндіргіш күштерін орналастыруға, климат пен су ресурстары бойынша материалдарды жинақтауға бағытталған елтану сипатында болды. Кейінгі зерттеулерде аумақтарды қарқынды экономикалық игеру жағдайында табиғи жүйелердің даму заңдылықтарын анықтауға ғана емес, сонымен қатар мемлекет талап ететін өзекті ғылыми және қолданбалы мәселелерді шешуге аналитикалық және сындарлы назар аударыла бастады. Осылайша, даму барысында институтта география теориясы, Қазақстанның табиғи-ресурстық әлеуетін бағалау, табиғатты ұтымды пайдалану және табиғи ортаны қорғау бағдарламаларының ғылыми негіздемесі бойынша іргелі зерттеулер жүргізілді.

Маңызды әлеуметтік-экономикалық және экологиялық маңызы бар ірі бағдарламалардың ішінен келесілерді бөліп көрсетуге болады:

  • Мұздықтар массасының режимі мен тепе-теңдігін зерттеу жөніндегі Халықаралық гидрологиялық бағдарлама.
  • Іле-Балқаш өңірінің су-жер ресурстарын ұтымды пайдаланудың Пәнаралық ғылыми-техникалық бағдарламасы.
  • Тұрақтандырылмаған Арал өңірін экологиялық сауықтыру мен әлеуметтік-экономикалық дамытудың халықаралық және республикалық бағдарламаларының кешені және т. б.

Таулы аумақтардың қар көрсеткіштері мен қар көшкіні қаупін бағалау мәселелері бойынша зерттеулердің қорытындысы есептеудің өзіндік әдістері мен Орталық Азия мен Қазақстан тауларының қар көшкіні қаупі карталарының сериясы, сондай-ақ әлемнің қар-мұз ресурстарының атласы, оның ішінде Гималай, Гиндукуш-Қарақорым, Куньлун, Тибет таулы, Шығыс (Қытай) аумақтары бойынша арнайы карталар сериясы болды) Тянь-Шань және Моңғол Алтайы карталары болды.

Кешенді пәнаралық зерттеулер нәтижесінде Іле-Балқаш бассейнінің су-жер ресурстарын пайдалануды қарқындату және қорғау, оның ішінде суармалы жерлерді шектеу, Қапшағай су қоймасын реконструкциялау, Іле өзенінің атырауын су орналастыру жөніндегі іс-шаралар пакеті әзірленді. Аталған ұсыныстарды іске асыру 70-80 жылдары ерекше мемлекеттік маңызы бар Балқаш көлі - су объектісінің апатты төмендеуіне жол бермеуге мүмкіндік берді.

Арал теңізі бассейнінің мәселелері жөніндегі халықаралық және республикалық бағдарламалар шеңберінде жүргізілген зерттеулер нәтижесінде Арал дағдарысының салдарын жеңудің мемлекетаралық бағдарламасының тұжырымдамалық негіздері Қазақстандық Арал өңірін экологиялық сауықтыру және әлеуметтік-экономикалық оңалту жобаларына, оның ішінде Арал теңізі бассейніндегі Ұлттық су стратегиясын жетілдіру бойынша ұсыныстар кешені әзірленді. Ұсыныстар Сырдарияның төменгі ағысындағы өзен ағынын қарсы реттеу, дельталық көл жүйелерін қалпына келтіру, қазақстандық Арал маңындағы депрессиялық аудандардың ауылдық қауымдастықтарын сумен жабдықтау жобаларында іске асырылды.

Соңғы онжылдықтарда Қазақстан экономикасы салаларының дамуы экстенсивті түрде табиғатты пайдалану жолымен жүрді, онда аумақтардың табиғи-ресурстық әлеуеті негізінен шаруашылық мақсаттарға қол жеткізу құралы ретінде қарастырылды. Табиғи ортаның қала құраушы және тіршілікті қамтамасыз ететін функцияларын елемеу Қазақстанның бірқатар өңірлеріндегі экологиялық ахуалдың тұрақсыздануына себеп болды, соның салдарынан аумақтардың экономикалық әлеуетінің төмендеуі және әлеуметтік шиеленістің артуы болды.

«Қазақстан – 2050: Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» және Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарында, Мемлекет басшысының 2014 жылғы 17 қаңтардағы «Қазақстан жолы -2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Қазақстан халқына Жолдауын  іске асыру жөніндегі Жалпыұлттық іс-шаралар жоспарында, Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2019 жылғы 2 қыркүйектегі «Сындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» атты Қазақстан халқына Жолдауында көрсетілгендей қоршаған ортаны қорғау және табиғатты ұтымды пайдалану саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі мақсаттары қоршаған орта сапасын тұрақтандыру, адамның қолайлы мекендеу ортасын қамтамасыз ету, болашақ ұрпақ үшін табиғи ресурстарды сақтау болып табылады.

Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, қазіргі уақытта және жақын болашақта табиғатты қорғау бағытындағы мемлекеттік, аймақтық және жергілікті бағдарламалар мен жобаларға әдістемелік, аналитикалық және ақпараттық қолдау көрсету өте өзекті болып табылады. Аталған ғылыми мәселелерді шешу қазіргі география мен геоэкологияның мәнін құрайтын «табиғат-қоғам» жүйесінің аумақтық ұйымының іргелі және қолданбалы зерттеулері шеңберінде тұр.

Өз қызметінің 80 жылында «География және су қауіпсіздігі институты» акционерлік қоғамы құрылған География институты география ғылымының мынадай негізгі бағыттарын: гидрология, гляциология, геоморфология, ландшафттану, веб-технологиялар саласындағы жұмыстарды халықаралық деңгейге дейін дамытты, барлық мемлекеттік және мемлекетаралық жобаларда ірі ғылыми және ғылыми-қолданбалы мәселелерді шешуге атсалысты (Арал өңірі, Балкашье маңы, Каспий маңы, Семей өңірі және т.б.).

Институт іргелі зерттеулердің мемлекеттік бағдарламасы бойынша кең ауқымды жұмыстарды жүргізумен қатар, дәстүрлі түрде қолданбалы сипаттағы келісімшарттық көп бағытты жұмыстардың үлкен көлемін де орындайды.

Институттың халықаралық беделі өсті. Әзірлемелер халықаралық және ұлттық форумдарда жоғары бағаға ие болды. Шетелдік мамандар зерттеу жүргізудің әдістемесі мен әдістеріне және олардың нәтижелеріне ғылыми қызығушылық танытуда. Ғылыми зерттеулердің әлемдік деңгейі алыс шет елдердің компанияларымен және мекемелерімен бағдарламалар мен жобалар бойынша бірлескен жұмыстармен расталады. 1992 жылдан бастап Институт БҰҰДБ, ЮНЕСКО, НАТО, Макартур қоры және Еуропалық Одақтың әртүрлі қорлары (ИНТАС, Коперникус және т.б.) қаражаттарымен жүзеге асырылатын халықаралық жобаларды жүзеге асыруға қатысты.

Тәуелсіздік жылдарында бірқатар ірі пәнаралық ғылыми-техникалық бағдарламалар орындалды, атап айтқанда:

Географиялық бағытта:

  • «Экологиялық тұрғыдан тұрақсызданған Арал ауданының (РҒТБ-Арал) әлеуметтік-экономикалық дамуының мақсатты бағдарламасының ғылыми негіздері» республикалық ғылыми-техникалық бағдарламасы. 1991 ж.
  • «Қазақстанның тұйық бассейндерінің географиялық мәселелері» ІЗБ. 1995-1996 жылдар;

–  «Қазақстанның шөлейттенуі және табиғи қауіптері» ІЗБ. 2010-2012 жылдар.

  • «Азық-түлік қауіпсіздігі мәселелерін шешу үшін шекаралас аймақтардың экологиялық жағдайын зерттеу (Солтүстік Қазақстан облысы)» ІЗБ. 2014 ж.
  • «Географиялық ортаны оңтайландыру және табиғи ресурстарды тиімді пайдалану теориясы мен әдістері» ІЗБ. 1993-1994 жылдар.
  • «Қазақстанның тұрақсызданған табиғи-экономикалық жүйелерін қайта құрудың географиялық негіздері» ІЗБ. 1997-1999 жылдар.
  • «Қазақстан Республикасының тұрақты дамуының географиялық негіздері» ІЗБ. 2009-2011 жылдар.
  • «Қазақстан Республикасының таулы және жазық аумақтарының табиғатын пайдалануды қамтамасыз етудің географиялық негіздері» ІЗБ. 2012-2014 жылдар.
  • Қазақстан Республикасының атластық карта жасау саласындағы ғылыми жұмыстар топтамасы: Қазақстан Республикасының Ұлттық Атласы (I, II, III томдар), Қазақстан Республикасындағы табиғи және техногендік қауіптер мен төтенше жағдайлардың қатерлері Атласы, Маңғыстау облысының Атласы, 2003-2010 ж.ж.

Су қауіпсіздігі бағытында:

  • «ҚР трансшекаралық бассейндерінің табиғи ресурстық әлеуетін және жерүсті суларын тұрақты пайдаланудың географиялық негіздемесін әзірлеу» ІЗБ. 2000-2002 жылдар.
  • «Қазақстан Республикасының табиғи-шаруашылық жүйелерінің тұрақты дамуының географиялық негіздемесі» ІЗБ. 2006-2008 жылдар.
  • «Антропогендік және климаттық өзгерістер жағдайында Қазақстанның табиғи суларының ресурстарын бағалау және пайдалану болжамы» ІЗБ. 2009-2011жылдар.
  • «Қазақстан Республикасының су қауіпсіздігін қамтамасыз етудің географиялық негіздері» ІЗБ. 2012-2014 жылдар.
  • «Қазақстан Республикасының су қауіпсіздігі: «Қазақстанның су ресурстары және оларды пайдалану» геокеңістіктік ақпараттық жүйесі» ІЗБ. 2014-2016 жылдар.
  • «Қазақстан Республикасының су қауіпсіздігі –сумен тұрақты қамтамасыз ету стратегиясы» ІЗБ. 2015-2017 жылдар.
  • «Қазақстанның және шекаралас Орталық Азия елдерінің трансшекаралық бассейндерінің мұздықтары мен мұздық жүйелерінің эволюциясы аймақтық су ресурстарының ағымдағы және болжамды өзгерістерін бағалау үшін негіз ретінде» ІЗБ. 2015-2017 жылдар.
  • «Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасының трансшекаралық өзен бассейндері: 2050 ж. дейінгі кезеңде климаттың өзгеруі және экономикалық белсенділік жағдайында халықты және экономиканы сумен тұрақты қамтамасыз етудің ғылыми және қолданбалы негіздері» ІЗБ. 2018-2020 жылдар.
  • «2050 ж. дейін трансшекаралық Арал-Сырдария бассейнінде Қазақстан Республикасының су қауіпсіздігін қамтамасыз етудің ғылыми-қолданбалы негіздерін әзірлеу» ІЗБ. 2021-2022 жылдар.

2. МИССИЯСЫ ЖӘНЕ ПАЙЫМДАУЫ

 «ГСҚИ» АҚ миссиясы – мемлекет қызметінің негізгі бағыттары бойынша географиялық білім саласындағы ғылыми зерттеулердің нәтижелерін ұсыну және енгізу арқылы дамыған әлеуметтік саласы, тиімді экономикасы және экологиялық қауіпсіз табиғи ортасы бар қуатты Қазақстанның тұрақты дамуын құруға жәрдемдесу.

«ГСҚИ» АҚ-ның негізгі мақсаты Қазақстан Республикасының тұрақты даму міндеттерін шешу үшін теориялық және эксперименттік, іргелі және қолданбалы зерттеулерді біріктіретін кешенді ғылыми-техникалық бағдарламаларды әзірлеу негізінде мемлекет тарапынан сұранысқа ие табиғатты пайдалану және су қауіпсіздігі саласында пәнаралық зерттеулер жүргізу болып табылады.

«ГСҚИ» АҚ-ның пайымдауы – республикада негізгі мақсатқа жету үшін табиғатты ұтымды пайдалану және елдің су қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы ғылыми-зерттеу, ғылыми-тәжірибелік, жобалау және енгізу қызметін біріктіретін халықаралық беделі бар көп функционалды және республикада сұранысқа ие, тұрақты дамып келе жатқан орталық құру.

 3. ҚЫЗМЕТТІҢ СТРАТЕГИЯЛЫҚ БАҒЫТТАРЫ

«География және су қауіпсіздігі институты» АҚ-ның ғылыми-қолданбалы құрылымы 1-суретте көрсетілген.

1-Блок. Географиялық зерттеулер

 1-Бағыт.  Табиғатты тиімді пайдалану

Мақсаты: – Қазақстандағы қоршаған ортаны басқарудың  экологиялық қауіпсіз және экономикалық тиімді бағдарламаларының негізі ретінде табиғи шаруашылық жүйелерінің (соның ішінде табиғи, әлеуметтік-экономикалық және туристік-рекреациялық ішкі жүйелердің) жай-күйін басқаруды қамтамасыз етудің ғылыми-әдістемелік және талдамалық базасын құру.

1-жүйелік міндет: Экономикалық және экологиялық сын-қатерлер жағдайында Қазақстан аймақтарындағы табиғи-шаруашылық жүйелердің жағдайын бағалаудың ғылыми-әдістемелік қамтамасыз етілуін әзірлеу.

Мақсатты индикаторлар:

Ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету, аналитикалық және картографиялық мәліметтер базасы, экологиялық теңгерімді табиғатты басқару және тұрақты даму көрсеткіштері.

Негізгі іс-шаралар:

  1. Табиғи-шаруашылық жүйелердің тұрақты жұмыс істеуінің ғылыми-әдістемелік ғылыми-әдістемелік қамтамасыз етілуін әзірлеу;
  2. Теріс антропогендік процестердің алдын алу және экологиялық тұрақтылықты сақтау үшін табиғи шаруашылық жүйелерінде табиғатты басқарудың экологиялық теңгерімді ғылыми негіздерін әзірлеу;
  3. Далалық зерттеулер мен географиялық ақпараттық технологияларды қолдану негізінде табиғи-шаруашылық жүйелердің жағдайы мен басқарудың аналитикалық және картографиялық деректер қорын жасау.

 2-жүйелік міндет: Табиғатты тиімді пайдалану, экологиялық және экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін Қазақстан аймақтарының табиғи-экономикалық жүйелерінің экодиагностикасы, карталау және табиғи ресурстық әлеуетін бағалау.

Мақсатты индикаторлар:

Қоршаған орта жағдайының сапалық және сандық көрсеткіштері, табиғи ресурстық және экономикалық потенциалының көрсеткіштері, бағалаудың картографиялық модельдері.

Негізгі іс-шаралар:

  1. Табиғатты тиімді пайдаланудың негізі ретінде далалық зерттеулер, қашықтықтан зондтау деректері және ГАЖ технологиялары негізінде табиғи-шаруашылық жүйелердің экологиялық-геоморфологиялық және ландшафттық-экологиялық жағдайын бағалау;
  2. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану және шаруашылық дамудың перспективалық бағыттарын белгілеу үшін табиғи ресурстық және экономикалық әлеуетті бағалау;
  3. Табиғи-шаруашылық жүйелерде табиғатты тұрақты пайдаланудың экологиялық, экономикалық және әлеуметтік аспектілерін картографиялық қамтамасыз етуді құру.

3-жүйелік міндет: Қазақстан аймақтарының тұрақты дамуының құралы ретінде табиғатты пайдалануды ұйымдастырудың ғылыми негізделген схемаларын және оның перспективалық бағыттарын жасау.

1-сурет – «География және су қауіпсіздігі институты» АҚ ғылыми-қолданбалы құрылымы

Нысаналы (мақсатты) индикаторлар:

Табиғатты пайдалануды ұйымдастыру сызбалары, перспективалық бағыттардың болжамы, ғылыми негізделген ұсыныстар мен іс-шаралар кешені.

Негізгі іс-шаралар:

  1. Көпсалалы пайдалану мақсатында ландшафттық жоспарлау мен функционалдық аудандастыруды әзірлеу;
  2. Экологиялық қауіпсіз және экономикалық тиімді басқаруды ескере отырып, табиғи ресурстарды басқарудың кешенді сызбаларын әзірлеу;
  3. Табиғи-шаруашылық жүйелердің тұрақты жұмыс істеуі үшін ғылыми-қолданбалы ұсыныстар, іс-шаралар мен болжамды бағыттар кешенін әзірлеу.

 Күтілетін нәтижелер:

  1. Қазақстан Республикасының ландшафттық-экологиялық жағдайын, табиғи-ресурстық және экономикалық әлеуетін, республиканың стратегиялық міндеттерін шешу контекстіндегі даму болашағын бағалауға мүмкіндік беретін Қазақстан Республикасының табиғи-шаруашылық жүйелерінің орнықты дамуын ғылыми-әдістемелік және картографиялық қамтамасыз ету.
  2. Ландшафттық-экологиялық және экологиялық-геоморфологиялық жағдайды, табиғи-ресурстық және экономикалық әлеуетті бағалау, экологиялық және экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету және табиғатты тиімді пайдалану үшін табиғи-шаруашылық жүйелердің картографиялық бағалау үлгілері.
  3. Қазақстанның табиғи-шаруашылық жүйелерінің экологиялық және экономикалық тұрақты дамуын қамтамасыз ету және әлеуметтік-экономикалық-экологиялық даму мен өңірлерді басқарудың перспективалық бағыттарын белгілеуге мүмкіндік беретін экологиялық тепе-теңдікті, ландшафттық әртүрлілікті және табиғи-ресурстық әлеуетті сақтауды ескере отырып, Қазақстан аймақтарының тұрақты дамуының құралы ретінде табиғатты пайдалануды ұйымдастырудың ғылыми негізделген сызбасы.

 2 бағыт. Геоақпараттық технологиялар.

 Мақсат: Қазақстан Республикасының табиғи-шаруашылық жүйелерін зерттеуді картографиялық талдау және бейнелеу құралдарын жасау үшін геоақпараттық өнімдерді әзірлеу.

1-жүйелік міндет: Геокеңістіктік деректерді сақтау, өңдеу, қол жеткізу және картографиялық талдауға арналған қосымшалар үшін ұйымның геоақпараттық ортасын құру

Нысаналы (мақсатты) индикаторлар:

  1. Геопорталдың функционалдық мүмкіндіктерінің тізбесі және ғылыми-қолданбалы маңызы;
  2. Корпоративтік (интранет) геопорталды жобалау және әзірлеу;
  3. Функционалдылықты жетілдіру және кеңейту үшін геопортал құралдарын құру;
  4. Орталықтандырылған деректер қоры.

Негізгі іс-шаралар:

  1. Институттың барлық зертханаларымен тікелей өзара әрекеттесу жағдайында геопорталдың функционалдық мүмкіндіктері мен талаптарының тізімін әзірлеу;
  2. Геопорталдың техникалық тапсырмасын әзірлеу, таңдалған архитектура мен әзірлеу құралдарын негіздеу;
  3. Геопорталды әзірлеу, тестілеу, функционалдылықты нақтылау және кері байланыс алу үшін басқа зертханалармен өзара әрекеттесу;
  4. Деректер қоры, геодеректер қоры мен аналитикалық қоймалардың құрылымын әзірлеу;
  5. Институттың қолданыстағы дерекқорларынан деректерді геопортал дерекқорына импорттау.

2-жүйелік міндет:: Институттың зерттеу нәтижелерін ашық түрде жариялау үшін геопорталды бейімдеу

Нысаналы (мақсатты) индикаторлар:

  1. Жалпыға қолжетімді геопорталды пайдалануға беру;
  2. Геокеңістіктік контент (веб-карта жасау қызметтері).
  3. Жалпы қолжетімділік үшін институттың зерттеу нәтижелерін ашу тұжырымдамасы.

Негізгі іс-шаралар:

  1. Интернет қызмет желісінде жалпыға қолжетімді режимде жұмыс істеу үшін геопорталды бейімдеу;
  2. Институттың барлық зертханаларымен бірлесіп, ортақ қолжетімділік үшін зерттеу нәтижелерін ашудың тұжырымдамасы мен қағидаларын әзірлеу;
  3. Геопорталды қолданбалы бағдарламалық қамтамасыз етудің клиенттік және серверлік бөліктерін әзірлеу.
  4. Ашық деректер негізінде жасалған картографиялық веб-қызметтерді әзірлеу, рәсімдеу және жариялау, олардың метадеректерін толтыру.

 3-жүйелік міндет: Институттың ғылыми-зерттеу ресурстық әлеуетін арттыру үшін ашық көздерден цифрлық деректерді жинауды, өңдеуді және талдауды автоматтандыру бойынша бағдарламалық шешімдерді әзірлеу.

Нысаналы (мақсатты) индикаторлар:

  1. Климат, қар жамылғысының динамикасы, ЖҚЗ (жер бетін қашықтықтан зондтау) бойынша талдамалық ақпарат және ретроспективті деректер қоры;
  2. Ашық қолжетімді деректерді жинау және талдау функционалы;

Негізгі іс-шаралар:

  1. Климаттық деректерді жүктеу және аналитикалық өңдеу, қар жамылғысының динамикасы және ЖҚЗ бойынша бағдарламалық шешімдерді әзірлеу;
  2. Ашық көздерден деректерді талдау функционалдығын кеңейту.

 Блок 2. Қазақстан Республикасының су қауіпсіздігі: мәселелері мен шешімдері

Мақсат: Қазақстан Республикасының тұрақты дамуының негізі ретінде су қауіпсіздігін ғылыми-қолданбалы қамтамасыз ету.

 1 бағыт. Қазақстан Республикасының табиғи-шаруашылық жүйелерінің су қауіпсіздігі

 1-жүйелік міндет: Қазақстан Республикасы мен көршілес елдер арасындағы мемлекетаралық су қатынастарын жетілдіру (жақсарту).

Нысаналы (мақсатты) индикаторлар:

Қазақстан Республикасы мен шектес елдер (Қытай Халық Республикасы, Ресей Федерациясы, Өзбекстан Республикасы, Қырғыз Республикасы) арасындағы трансшекаралық алаптарда су бөлу жөніндегі мемлекетаралық келісімдердің ғылыми-қолданбалы негіздері.

Негізгі іс-шаралар:

Қазақстанның географиялық жағдайын және ұлттық сумен қамтамасыз ету жүйесінің ерекшеліктерін ескере отырып, трансшекаралық өзен алаптарында су бөлу жөніндегі Қазақстан Республикасы мен шектес елдер арасындағы келіссөздер үдерісінде халықаралық су құқығының іргелі ережелерін бейімдеу және енгізу.

2-жүйелік міндет: Қазақстан Республикасының жүйелі су шаруашылығы инфрақұрылымын мемлекеттің су-ресурстық әлеуетінің өзгеруі жағдайында дамыту.

Нысаналы (мақсатты) индикаторлар:

Сумен қамтамасыз ету жүйелерінде су шаруашылығы тәуекелдерін төмендету және гидрологиялық сенімділікті арттыру.

Негізгі іс-шаралар:  

Өзен ағынды ресурстарын реттеу және бөлу жүйесін жаңғырту, оның ішінде өзен ағындысын ұзақ мерзімді реттеу үшін қолданыстағы және перспективалық су қоймаларының параметрлері мен режимдерін, сондай-ақ өзен ағындысын алапаралық қайта бөлу каналдарының маршруттарын оңтайландыру.

3-жүйелік міндет: Қазақстан Республикасының экономика салаларында пайдаланылатын судың өнімділігін арттыру арқылы суды тұтынуды оңтайландыру.

Нысаналы (мақсатты) индикаторлар:

Суару жүйелерінің тиімділігін арттыру, суару нормаларын төмендету, суармалы егіншілік жүйелерінде ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін арттыру.

Негізгі іс-шаралар:

Гидротехникалық, гидромелиоративтік және агротехникалық шараларды жүзеге асыру арқылы пайдаланылған судың өнімділігін арттыру арқылы суармалы егіншілікте суды үнемдеу.

4-жүйелік міндет: Табиғи гидрографиялық желіде экологиялық өнімсіз суды тұтынуды оңтайландыру.

Нысаналы (мақсатты) индикаторлар:

Антропогендік жүктемелердің ұлғаюы жағдайында өзен жүйелерінің экологиялық және қоршаған ортаны қалыптастырушы функцияларын қалпына келтіру.

Негізгі іс-шаралар:

Су ресурстары жүйелеріне антропогендік жүктемені шектеу ретінде өзен алаптарының гидрографиялық желісіндегі экологиялық су тұтынуды нормалау.

5-жүйелік міндет: Су шаруашылығын жоспарлау және жобалау тәжірибесінде күрделі жүйелерді математикалық және компьютерлік үлгілеудің қазіргі заманғы әдістерін, әдістемелерін, технологияларын әзірлеу, бейімдеу және енгізу негізінде Қазақстан Республикасының ұлттық су шаруашылығы кешенін дамытудың баламалы сценарийлерін әзірлеу және бағалау.

Нысаналы (мақсатты) индикаторлар:

Су ресурстарын басқару міндеттерінде қабылданатын шешімдердің жеделдігін, тиімділігін және сенімділігін арттыру.

Негізгі іс-шаралар:

Күрделі су шаруашылығы жүйелерін динамикалық-стохастикалық үлгілеу тұжырымдамасын әзірлеу, үлгінің логикалық-математикалық сипаттамасы, бағдарламалық-математикалық қамтамасыз етуді жобалау және әзірлеу, су шаруашылығы жүйелері мен объектілерін жоспарлау және жобалау кезінде пайдалану бойынша ұсыныстар әзірлей отырып, сандық эксперименттер жүргізу.

 6-жүйелік міндет: Қазақстан Республикасының табиғи-шаруашылық жүйелеріндегі су ресурстарын басқару және болжау міндеттері үшін жасанды интеллект және нейрондық желілер негізіндегі инновациялық технологиялар мен әдістерді қолдану.

Нысаналы (мақсатты) индикаторлар:

– су ресурстарын басқару және болжау міндеттерінде инновациялық технологияларды қолданудың тиімділігін бағалау;

– су шаруашылығы жүйелерін математикалық және компьютерлік үлгілеу құралдарының ғылыми-қолданбалы базасын дамыту.

Негізгі іс-шаралар:

– жасанды интеллект және нейрондық желілер негізіндегі ақпараттық жүйелерді Қазақстан Республикасының су ресурстарын болжау және басқару тәжірбиесіне әзірлеу және бейімдеу;

– су ресурстарын болжау және басқару үдерісін үлгілеу міндеттерін жүзеге асыратын бағдарламалық-математикалық қамтамасыз етуді жобалау.

 Күтілетін нәтижелер:

  1. Қазақстан Республикасының су ресурстарын басқарудың стратегиялық міндеттерін шешуді оңтайландыру және автоматтандырудың қазіргі заманғы ақпараттық құралдарын пайдалану негізінде Қазақстан Республикасының ұлттық су шаруашылығы кешенін дамытудың сценарийлерін жоспарлау құралын құру;
  2. Мемлекеттің су-ресурстық әлеуетінің күтілетін климаттық өзгерістері және су ресурстарына антропогендік жүктемелердің өсуі жағдайында су қауіпсіздігі критерийлері бойынша бағалай отырып, Қазақстан Республикасын сумен қамтамасыз етудің перспективалық сценарийлерін әзірлеу.
  3. Жасанды интеллект және нейрондық желілер базасында ақпараттық жүйелерді енгізе отырып, Қазақстан Республикасының табиғи-шаруашылық жүйелерінің су ресурстарын болжау мен басқарудың перспективалық және инновациялық әдістері мен технологияларын әзірлеу.
  4. Табиғи-шаруашылық жүйелерді математикалық және компьютерлік үлгілеу әдістері мен құралдарының базасын кеңейту.

2 бағыт. Қазақстанның жер үсті суларының ресурстары мен сапасын бағалау және болжау теориясы мен әдістерін дамыту.

 Мақсат: Климаттық және антропогендік өзгерістер мен трансшекаралық жағдайды ескере отырып, Қазақстанның жер үсті суларының ресурстары мен сапасын бағалау, болжау.

 1-жүйелік міндет: Су ресурстарын бөлудің аймақтық ерекшеліктері жағдайында су ресурстарын бағалау және болжау.

Нысаналы (мақсатты) индикаторлар:

Қазақстанның жер үсті су ресурстарының жағдайы: қазіргі және келешектегі жағдайы, су шаруашылық алаптар мен әкімшілік бірлік бөлінісінде өзен ағындысы, көл қоры бойынша деректер қорын құру, түгендеу және ұсыныстық картограммалар жиынтығы.

Негізгі іс-шаралар:

Қазақстанның су шаруашылығы және әкімшілік бөлінісі бойынша ұзақ мерзімді гидрологиялық болжамдар;

Қазақстан аумағы бойынша таралу заңдылықтары мен аумақтық ерекшеліктерін ескере отырып, математикалық және геоақпараттық үлгілеудің қазіргі заманғы әдістеріне негізделген жер үсті су ресурстарын басқару міндеттерін шешу;

Шектес аумақтардағы климаттың өзгеруін және шаруашылық қызметтің әсерін ескере отырып, жер үсті суларының трансшекаралық ресурстарын тиімді пайдалану сценарийлерін әзірлеу.

2 -жүйелік міндет: Құрлықтағы жер үсті суларының режимі мен сапасын зерттеу: өзендер, бұлақтар, көлдер, су қоймалары.

Нысаналы (мақсатты) индикаторлар:

 Су теңдесітігі элементтерін бағалау, су обьектілерінің гидрологиялық және гидрохимиялық деректері бойынша мәліметтер қорын құру: ретроспектива және ағымдағы жағдайы;

Барлық су обьектілерінің цифрлық паспорттарын жасау.

Негізгі іс-шаралар:

Гидрологиялық сипаттамаларды алу үшін қашықтықтан зондтау әдістерін, лазерлерді, изотоптық талдауды қолдану;

Су объектілерінің жоғары улы ластаушы заттармен ластануын зерттеу;

Атмосфералық жауын – шашынды зерттеу және депозиттік орта-топырақтың кумулятивтік ластану деңгейін бағалау және т.б.

Жер үсті суларының жағдайын бағалау және күтілетін сапа деңгейлерінің сценарийлерін әзірлеу.

3-жүйелік міндет: Қауіпті гидрологиялық құбылыстарды есептеу және болжау әдістерін дамыту.

Нысаналы (мақсатты) индикаторлар:

Экстремалды гидрологиялық құбылыстардың қауіптілігін бағалау, экстремалды гидрологиялық құбылыстардың дерекқорын құру: су тасқыны, аз сулылық және су басуы: ретроспективті, қазіргі заманғы және жобалық жағдай.

Негізгі іс-шаралар:

Экстремалды гидрологиялық құбылыстарды (су тасқыны және аз сулылық, су басуы) бағалау және болжау бойынша гидрологиялық есептеулер.

Су обьектілерінде болуы мүмкін төтенше жағдайлардың қаупін жою бойынша зерттеулер.

Күтілетін нәтижелер:

Қазақстанның жер үсті су ресурстарын бағалау: қазіргі климаттық және антропогендік өзгерістерді ескере отырып, су ресурстарының аумақтық таралуының аймақтық ерекшеліктері жағдайында ағымдағы және болжамды жағдайы.

Жер үсті суларының режимін зерттеу әдістері, өзендер мен көлдердің су теңдестігінің негізгі элементтерін бағалау.

Іргелес аумақтардағы климаттың өзгеруін және шаруашылық қызметтің әсерін ескере отырып, жер үсті суларының трансшекаралық ресурстарын тиімді пайдалану сценарийлері.

Экстремалды гидрологиялық құбылыстардың (су тасқыны, аз сулылық, су басуы) ретроспективті, заманауи және жобалық болашақ жағдайы.

Қазақстан су айдындарының су ресурстары сапасының күтілетін өзгерістерінің қазіргі жағдайы мен сценарийі, елдің су бассейндеріндегі судың нормативтік сапасын сақтау жөніндегі ұсынымдар;

Қазақстан су қоймаларының су ресурстарының сапасының ағымдағы жағдайы мен күтілетін өзгерістерінің сценарийі, мемлекеттің су алаптарындағы судың нормативтік сапасын сақтау жөніндегі ұсыныстар;

Тұрақты органикалық ластағыштар (ТОЛ) туралы Стокгольм конвенциясының шарттарына сәйкес ҚР қабылдаған міндеттемелерді іске асыру тұрғысынан су айдындарының су және биологиялық ресурстарының тұрақты органикалық ластағыштармен (ТОЛ) ластану деңгейі;

Атмосфералық жауын-шашынның әсерінен депозиттік ортаның (топырақ және т.б.) жиынтық ластану деңгейін геоэкологиялық бағалау.

Трансшекаралық ағындының күтілетін қысқаруы және климаттың өзгеруі жағдайында ҚР ірі трансшекаралық алаптары суларының сапасының өзгеру сипаты;

Судың сапасын бағалаудың озық, заманауи әдістері мен критерийлері;

Стационарлық бақылаулардың әлемдік тәжірибесі және өзен алаптарындағы су сапасын бақылаудың автоматтандырылған жүйелерін енгізу.

Трансшекаралық өзендер арқылы су ағындысының азаюы, өңірлік климаттың өзгеруі және су сапасының нашарлауына байланысты ықтимал төтенше жағдайлар қаупін болдырмау жағдайында су ресурстарының нормативтік сапасын сақтауға бағытталған зерттеулер.

            3 бағыт. Су ресурстарын экономикалық бағалау

Мақсаты: –  Қазақстан Республикасының су-ресурстық әлеуетін және оны орнықты даму және нарықтық тетіктерді енгізу контекстінде ұтымды пайдалану бағытын экономикалық бағалау.

1-жүйелік міндет: Қазақстан Республикасының су ресурстарын экономикалық бағалаудың принциптері мен әдістерін нарықтық тетіктер негізінде зерттеу.

Мақсатты индикаторлар:

Қазақстанның су ресурстарын пайдаланудың нарықтық тиімділігін едәуір арттыратын ақылы су пайдаланудың жаңа қағидаттары мен әдістерін айқындау.

Негізгі іс-шаралар:

Су пайдаланушыларды қамтамасыз ету шығындары бойынша жылдар бойынша сұраныс пен ұсыныс көлемі бойынша деректерді алу, ақылы су пайдалану моделін тексеру және сынақтан өткізу.

2-жүйелік міндет: Қазақстан су-ресурстық әлеуеті және оны табиғи-шаруашылық жүйелердің орнықты дамуы контекстінде қазіргі нарықтық жағдайдағы ұтымды пайдалану бағыттары.

Мақсатты индикаторлар:

Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз ету үшін табиғи-шаруашылық жүйелердегі су ресурстарын оңтайлы пайдалану сценарийлерін зерттеу, жұмыс істеу және модельдеу. Ашық экономика жағдайында Қазақстанның даму стратегиясын тиімді жүзеге асыру үшін Қазақстан экономикасында суды пайдаланудың оңтайлы кеңістіктік құрылымының принциптері мен үлгілері.

Негізгі іс-шаралар:

Қазақстан Республикасының аумақтары мен табиғи-шаруашылық кешендерінің даму әлеуетін экономикалық бағалау және модельдеу, суды ұтымды және экономикалық тиімді пайдалану мәселелерін шешу.

3-жүйелік міндет: Қазақстан Республикасының су ресурстық әлеуетінің өзгеруі жағдайында суды пайдаланудың экономикалық тәуекелдерін басқарудың ғылыми-қолданбалы негіздері.

Мақсатты индикаторлар:

Өзен алаптары бойынша Қазақстандағы суды пайдалану тәуекелін бағалау, ауыл шаруашылығы айналымына қатысатын аумақтардың экономикалық тәуекел (риск)  картасы. Қазақстанның ауыл шаруашылығын дамыту бойынша ұсыныстар мен тәуекелдерді басқарудың ғылыми тәсілдеріне негізделген климаттың өзгеруінің жаһандық үрдістерін ескере отырып, суды пайдалану саясатын әзірлеу және жүзеге асыру.

Негізгі іс-шаралар:

Бағаланатын аумақтарды зерттеу, табиғи-экономикалық мәліметтерді өңдеу, ауылдық елді мекендердің су шаруашылығы жүйелерінің жұмыс істеуінің оңтайлы жағдайларын модельдеу.

Блок 3. Табиғи қауіптер

1 бағыт. Қауіпті табиғи процестер

Мақсаты: Тіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз етудің ғылыми-әдістемелік және аналитикалық базасын құру, тәуекелдерді басқарудың теориялық және әдістемелік негіздерін әзірлеу.

1- жүйелік міндет: қазіргі заманғы әдістерді қолдана отырып, қауіпті табиғи процестердің көріністерін зерттеу: жер үсті георадары, жердегі лазерлік сканер, ұшқышсыз ұшу аппараты.

Мақсатты индикаторлар:

Тәуекелдерді бағалау және модельдеу үшін қажетті қауіпті табиғи процестердің көріністерінің натуралық деректерін алу.

Негізгі іс-шаралар:

Институт қызметкерлеріне табиғи қауіптерді бақылаудың заманауи әдістерін қолдануды үйрету.

Қауіпті процестердің көріністерін зерттеу бойынша дала жұмыстарын жүргізу.

2 - жүйелік міндет : Сандық рельефтік модельдерді қолдана отырып, нақты көріністерге негізделген қауіпті табиғи құбылыстарды модельдеу.

Мақсатты индикаторлар:

Калибрленген (мөлшерленген) үлгілерді алу.

Модельдеу нәтижелері.

Негізгі іс-шаралар:

Үлгілерді пайдалану лицензияларын сатып алу.

Қызметкерлерді үлгілерді пайдалануға үйрету.

Қауіпті табиғи процестерді модельдеу

                3-жүйелік міндет: Қашықтықтан зондтау және ГАЖ әдістерін қолдану арқылы қауіпті табиғат құбылыстарының кеңістікте таралуын зерттеу

Мақсатты индикаторлар:

Қауіпті табиғат құбылыстарының кеңістікте таралу заңдылықтары.

Негізгі іс-шаралар:

Қауіпті процестердің көріністері туралы мұрағаттық мәліметтерді жинау.

Қауіпті табиғат құбылыстарының таралуына далалық зерттеулер жүргізу.

4-жүйелік міндет: ГАЖ-да қауіпті табиғи процестер мен құбылыстар бойынша және базалық мәліметтер қорын құру.

Мақсатты индикаторлар:

ГАЖ-да қауіпті табиғи процестер мен құбылыстар бойынша және базалық мәліметтер қорын құру. Қауіпті табиғи құбылыстардың кеңістікте таралу заңдылықтары.

Негізгі іс-шаралар:

Қауіпті процестердің көріністері туралы мәліметтерді жинау.

ГАЖ-да қауіпті табиғи процестер мен құбылыстар бойынша және базалық мәліметтер қорын құру.

5-жүйелік міндет: Табиғи құбылыстардың, табиғи апаттардың және табиғи ортаның өзгеруінің қауіптері мен тәуекелдерін бағалау және картаға түсіру әдістерін әзірлеу.

Мақсатты индикаторлар:

Табиғи құбылыстардың, табиғи апаттардың және табиғи ортаның өзгеруінің қауіптері мен тәуекелдерін бағалау және картаға түсіру әдістері.

Негізгі іс-шаралар:

Қазақстанда және шетелде қолданыстағы әдістерді талдау.

Табиғи қауіптер мен тәуекелдерді бағалау мен картаға түсірудің заманауи әдістерін әзірлеу.

6-жүйелік міндет: Төтенше жағдайлар комитетінің, әкімдіктердің және басқа да мүдделі ұйымдардың тапсырысы бойынша Қазақстан Республикасының аумағындағы табиғи құбылыстардың, және табиғи ортаның өзгеруінің қауіптері мен тәуекелдерінің карталарын жасау.

Мақсатты индикаторлар:

Табиғат құбылыстарының, табиғи апаттардың және табиғи ортаның өзгеруінің қауіптері мен табиғи зардаптарының карталары.

Негізгі іс-шаралар:

Табиғи құбылыстардың, табиғи апаттардың және табиғи ортаның өзгеруінің қауіптері мен табиғи зардаптарының карталарын жасау.

                Күтілетін нәтижелер:

– қауіпті табиғи процестер мен құбылыстардың қалыптасу және таралу заңдылықтары;

– табиғи деректер негізінде калибрленген (мөлшерленген) қауіпті табиғат құбылыстарының математикалық модельдері;

– ГАЖ-да қауіпті табиғи процестер мен құбылыстар бойынша және базалық мәліметтері;

– табиғи құбылыстардың, табиғи апаттардың және табиғи ортаның өзгеруінің қауіптері мен тәуекелдерін бағалау және картаға түсіру әдістері;

– Қазақстан Республикасының аумағындағы табиғи құбылыстардың, табиғи апаттардың және табиғи ортаның өзгеруінің қауіптілігі мен тәуекелдерінің карталары.

Блок 4. Цифрландыру

                Мақсаты: Нарықтағы бәсекеге қабілеттілікті арттыру үшін ұйымның ғылыми-зерттеу, ғылыми-практикалық, жобалау және енгізу қызметін біріктіретін неғұрлым заманауи және қуатты орталық құру үшін бағдарламалық қамтамасыз етуді жобалау, әзірлеу, қолдау және институттың инфрақұрылымын жаңғырту.

1-бағыт. Географиялық зерттеулер мен су қауіпсіздігі саласындағы ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін жасанды интеллект, компьютерлік және математикалық модельдеуге негізделген заманауи және инновациялық цифрлық, ақпараттық жүйелерді, осындай негізгі жүйелерді қолдану және енгізу.

1-жүйелік міндет: АҚ ақпараттық жүйесін дамыту: жобаларды басқару жүйесін, электрондық құжат айналымын енгізу, ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізудің тиімділігін жүйелеу және арттыру, География және су қауіпсіздігі институты  АҚ-нда  интернет желісінің саласын дамыту.

Мақсатты индикаторлар:

– Институт интеранетінің ішінде орналастырылған "География және су қауіпсіздігі институты" жобаларын басқарудың электрондық жүйесі;

– электронды құжат айналымы, есеп беруді бақылау және зертханалар арасындағы өзара іс-қимыл хаттамалары. Жүргізілген ғылыми-зерттеу жұмыстары үшін мақалаларды шығару, ұсыну, қорғау құжаттарын алу процесі туралы түсінік;

Негізгі іс-шаралар:

–  қолданыстағы шешімдерді талдауды, осы жүйенің болашақ пайдаланушылары ретінде институт қызметкерлері арасында функционалдық және функционалдық емес талаптарды жинауды қоса алғанда, жобаларды басқарудың электрондық жүйесін жобалау, әзірлеу және енгізу;

– электрондық құжаттама жүйесін әзірлеу, ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізудің есеп беруді бақылауды арттыру;

– ғылымның перспективалы және инновациялық салаларында және қолданбалы салаларда зерттеулер жинау және жүргізу;

– ғылыми-әдістемелік бөлім бойынша тұжырымдама жасау, ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізудің тиімділігі мен сапасын арттыру үшін нұсқаулықтар мен ішкі құжаттар жасау, оқу құралдарын жасау;

2-жүйелік міндет:

– ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін компьютерлік және математикалық модельдеу, жасанды интеллект жүйесі негізінде заманауи және инновациялық цифрлық, ақпараттық жүйелерді қолдану және енгізу.

Мақсатты индикаторлар

- ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізудің тиімділігін арттыру және автоматтандыру үшін математикалық және компьютерлік модельдеуді қолдану;

– АҚ жұмысының ағымдағы және перспективалық бағыттары бойынша міндеттерді шешу үшін инновациялық цифрлық технологияларды енгізу мен пайдалану тиімділігін бағалау;

–  Ақпаратты жинау, сақтау және өңдеу процестерін автоматтандыру үшін бағдарламалық-математикалық қамтамасыз етуді пайдалану.

Негізгі іс-шаралар:

                 – ғылыми-зерттеу жұмыстарын автоматтандыру және тиімділігін арттыру үшін компьютерлік және математикалық модельдеуді пайдалану перспективалары бойынша зерттеулер жүргізу;

– АҚ жұмысының ағымдағы және болашақ бағыттарындағы мәселелерді шешу үшін инновациялық цифрлық технологияларды енгізу және қолдану тиімділігін бағалау;

– су қауіпсіздігі, географиялық зерттеулер мен географиялық ақпараттық жүйелер мәселелерін шешудің инновациялық әдістері мен құралдарын әзірлеу;

– ақпаратты жинаудың, сақтаудың және өңдеудің автоматтандырылған процесін жүргізуге мүмкіндік беретін бағдарламалық және бағдарламалық-математикалық қамтамасыз етуді жобалау және әзірлеу.

3-жүйелік міндет:

                – География және су қауіпсіздігі институты АҚ қызметкерлері жасаған немесе пайдаланатын бағдарламалық және техникалық құралдарды жобалауды, әзірлеуді, сүйемелдеуді және есепке алуды қамтитын ақпараттық қауіпсіздік, математикалық және компьютерлік модельдеу бойынша үйлестіру орталығын құру.

– Өзге тараптың бағдарламалық құралдарын пайдалануды жүйелеу. Бағдарламалық қамтамасыз етудің электрондық реестрін құру, техникалық қамтамасыз етудің электрондық реестрін құру.

Мақсатты индикаторлар:

– орталықтандырылған құрылымы бар және ақпараттық қауіпсіздік қағидаттарын сақтайтын математикалық және компьютерлік модельдеу, бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу, бағдарламалық-математикалық және қолданбалы қамтамасыз ету бойынша үйлестіру орталығы;

– пайдаланылатын бағдарламалық қамтамасыз етудің бірыңғай электрондық реестрі, оның ішінде ақылы техникалық қызмет көрсету және пайдалану қажеттілігі бар үшінші тарап бағдарламалық қамтамасыз ету, АҚ қызметкерлері пайдаланатын бағдарламалық қамтамасыз етудің үйлесімді нұсқаларының принципіне сәйкестігі;

– аппараттық-техникалық қамтамасыз етудің, компьютерлердің, институттың компьютерлік желісінің құрамдас бөліктерінің бірыңғай электрондық реестрі, оның ішінде есептеу жүйелерін тазалау және жұмыс қабілеттілігін бақылау бойынша профилактикалық жөндеу жұмыстарын жүргізуге арналған функциялардың болуы;

-География және су қауіпсіздігі институты АҚ қажеттіліктері үшін есептеу машиналарының қажетті сипаттамаларын таңдауды көздейтін есептеу машиналары мен жиынтықтауыштарын сатып алудың бірыңғай тұжырымдамасы;

- институттың жаңартылған жергілікті желілері, домен контроллері, прокси-сервер және институттың компьютерлік инфрақұрылымының басқа компоненттері.

Негізгі іс-шаралар:

– орталықтандырылған құрылымды пайдалана отырып, математикалық және компьютерлік модельдеу, бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу, бағдарламалық-математикалық және қолданбалы қамтамасыз ету бойынша үйлестіру орталығын құру және ақпараттық қауіпсіздік қағидаттарын сақтау;

–  АҚ қызметкерлері пайдаланатын бағдарламалық қамтамасыз етудің үйлесімді нұсқалары қағидатын сақтай отырып, пайдаланылатын бағдарламалық қамтамасыз етудің электрондық реестрін, оның ішінде ақылы ұстау және пайдалану қажеттілігімен бөгде бағдарламалық қамтамасыз етудің электрондық реестрін жасау;

– пайдаланылатын аппараттық-техникалық құралдардың, компьютерлердің, институттың компьютерлік желісінің құрамдас бөліктерінің электрондық реестрін құру, оның ішінде компьютерлік жүйелерді тазалау және жұмысын бақылау бойынша профилактикалық жұмыстарды жүргізу қажеттілігін құру;

–  «География және су қауіпсіздігі институты» АҚ қажеттіліктері үшін есептеу машиналарының қажетті сипаттамаларын таңдауды көздейтін есептеу машиналары мен жиынтықтауыштарын сатып алу тұжырымдамасын әзірлеу;

– институттың жергілікті желісін, домен контроллерін және ілеспе жүйелерді жаңғырту және оңтайландыру, бағдарламалық қамтамасыз етудің және антивирустық қорғаудың өзекті нұсқаларын пайдалану;

– сыртқы қолжетімділіктен жабық толыққанды ішкі интранет құру қажеттілігі мәселелерін өзекті ету.

Күтілетін нәтижелер:

– жобаны басқарудың электрондық автоматтандырылған жүйесі түріндегі заманауи цифрлық технологияларды пайдаланатын институттың дамыған инфрақұрылымы, ғылыми-зерттеу және қолданбалы жұмыстарды жүргізудің тиімділігін арттыруды қамтамасыз ететін электрондық құжат айналымын дамыту.

– барлық зертханалар үшін ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуді сақтық ететін математикалық және компьютерлік модельдеу, жобалау, бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу, бағдарламалық-математикалық және қолданбалы қамтамасыз ету бойынша үйлестіру орталығы;

– «География және су қауіпсіздігі институты» АҚ дамуының негізгі бағыттары бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу сапасын арттыру үшін заманауи технологияларды енгізу және пайдалану.

– бағдарламалық-техникалық құралдарды есепке алудың және бақылаудың орталықтандырылған электрондық реестрі, бағдарламалық-техникалық құралдардың үйлесімділігімен байланысты мәселелерді шешуді қамтамасыз ететін және тиісті инфрақұрылымды қазіргі заманға сай ұстау;

– ақпараттық қауіпсіздіктің қолайлы деңгейі, оның ішінде жергілікті желіні дамыту деңгейі.

Интернет желісінде сайттың алға дамуын қамтамасыздандыру үшін өзекті мәліметтермен қамтамасыз ету компания сайтының мазмұнын басқару мен толтырудың жеке бірлігі

Блок 5. Жобалау және жобалау-іздестіру жұмыстары

                 Қоршаған ортаны басқаруды болжау және оңтайландыру мәселелерін шешу үшін жасанды интеллект технологиясы мен нейрондық желілер негізіндегі цифрлық жүйелерді пайдалана отырып, Қазақстанның табиғи-шаруашылық кешендерін дамыту мәселелерін компьютерлік динамикалық-стохастикалық модельдеу әдістемесі мен технологиясы негізінде табиғи-шаруашылық объектілерін жобалау тәжірибесіне инновациялық технологияларды енгізу.

Блок 6. Мониторинг (Бақылау)

 Стационарлық объектілер желісін кеңейту және ақпаратты алу мен өңдеудің заманауи жоғары технологиялық құралдарымен жарақтандыру арқылы республиканың табиғи-шаруашылық кешендерінің мониторингі жүйелерін инновациялық дамыту.

 

4. ҰЙЫМДЫҚ ҚҰРЫЛЫМ

"География және су қауіпсіздігі институты"АҚ

2-сурет - "География және су қауіпсіздігі институты" АҚ ұйымдық құрылымы

5. ИНСТИТУТТЫҢ РЕСУРСТАРЫН ТИІМДІ БАСҚАРУ ЖӘНЕ МАТЕРИАЛДЫҚ-ТЕХНИКАЛЫҚ БАЗАСЫН ҚҰРУ

 Экономиканың әртүрлі салаларында, яғни әлеуметтік салада және экологияда ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін енгізу және одан әрі пайдалану мақсатында Институт активтерінің құрылымын дамыту және жетілдіру.

Ғылыми-зерттеу инфрақұрылымын жаңғырту:

1) жалпы ауданы 5000 шаршы метрден кем емес Институт ғимаратын алу.;

2) Алакөл көлі мен Іле өзенінде жаңа кешенді ғылыми-зерттеу стационарларын құру және жабдықтандыру;

3) зертханаларды далалық және зерттеу жұмыстарын жүргізуге арналған жабдықтармен кезең-кезеңмен жабдықтандыру;

4) пикап үлгісіндегі экспедициялық автокөлік құралдарын және жылжымалы гидрохимиялық және экотоксикологиялық зертхананың 1 бірлігін бөлу.

Сатып алуға жоспарланған жабдықтар мен стационарлар құрылысының тізбесі институттың даму стратегиясына А және Б қосымшаларында келтірілген.

6. КАДРЛЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

 Кадрлық әлеуетті арттыру:

1) даму стратегиясына сәйкес көрсетілетін қызметтер нарығында экономиканың талап етілетін бағыттары бойынша жоғары білікті мамандарды даярлау;

2) жақын және алыс шетелдерде мамандардың тағылымдамасы.

7. ИНСТИТУТТЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

Тапсырмалар:

1) институттың шоғырландырылған кірістерінің өсуін қамтамасыз ету;

2) мемлекеттік және мемлекеттік емес көздерден нысаналы, гранттық қаржыландыруды тарту;

3) институттың негізгі зерттеу бағыттары бойынша мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдардың жұмыстарын орындауға/қызметтер көрсетуге арналған конкурстарға қатысу арқылы зерттеулерге қаржы қаражатын тарту;

4) шетелдік қаржыландыру көздерінен, оның ішінде институттың негізгі зерттеу бағыттары бойынша түрлі ұйымдармен бірлескен жұмыстар жүргізу шеңберінде кірістердің болуы;

5) республиканың заңнамалық және нормативтік-құқықтық актілеріне сәйкес институттың Қаржы-шаруашылық қызметінің ашықтығын қамтамасыз ету тетігін құру;

6) институттың залалсыздығы мен табыстылығын қамтамасыз ету.

ҚОРЫТЫНДЫ

"География және су қауіпсіздігі институты" АҚ қазақстандық ғылымды ел экономикасына тиімді интеграциялауға, инновациялық процесс арқылы ғылыми жетістіктерді нарықтық іске асыруға ықпал етеді және қоғам қызметінің басым бағыттары бойынша республиканы инновациялық индустрияландыру мен технологиялық жаңғыртуды ғылыми-техникалық және технологиялық қамтамасыз етуге жәрдемдесетін болады.

Мақсаттарға қол жеткізу және қойылған міндеттерді орындау қоғам үшін басым экономика секторларында ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін әзірлеу және енгізу жөніндегі ақ қызметін дамыту және қамтамасыз ету бағдарламаларын іске асыру жолымен қамтамасыз етілетін болады. Стратегияға енгізілген тәсілдер өз кезегінде зерттеулердің сапасы мен өзектілігін арттыруға мүмкіндік береді.

Стратегияны іске асыру үшін "География және су қауіпсіздігі институты" ЖШС ғылыми-техникалық, қаржылық және ақпараттық ресурстары барынша толық пайдаланылатын болады.

Негізгі көрсеткіштер мен күтілетін нәтижелерге қол жеткізу "ғылыми-зерттеу институттарының сапасы", "университеттердің өнеркәсіппен ғылыми ынтымақтастығы", "инновацияларға қабілеттілік", "ғалымдар мен инженерлердің қолжетімділігі", "соңғы технологиялардың қолжетімділігі", "компанияның ғылыми зерттеулерге жұмсаған шығындары" сияқты елдің бәсекеге қабілеттілігінің жаһандық индексінің (ЖБИ) көрсеткіштерін жақсартуға ықпал ететін болады жұмыстар мен әзірлемелер", "ғылыми Инфрақұрылым"

Негізгі көрсеткіштер мен күтілетін нәтижелерге қол жеткізу «ғылыми-зерттеу институттарының сапасы», «университеттердің өнеркәсіппен ғылыми ынтымақтастығы», «инновацияларға қабілеттілік», «ғалымдар мен инженерлердің қолжетімділігі», «соңғы технологиялардың қолжетімділігі», «компанияның зерттеу жұмыстары мен әзірлемелерге шығындары», «ғылыми инфрақұрылым» сияқты елдің бәсекеге қабілеттілігінің жаһандық индексінің (ЖБИ) көрсеткіштерін жақсартуға ықпал ететін болады.

Стратегия ағымдағы күнге әлеуметтік-экономикалық жағдайда қалыптастырылады және сыртқы экономикалық және саяси факторлар, макроэкономикалық ел көрсеткіштері өзгерген кезде және өзге де елеулі жағдайларда түзетілуі мүмкін.

БАЙЛАНЫС ДЕРЕКТЕРІ

Мекен-жайы: "География және су қауіпсіздігі институты" АҚ

Сейфуллин даңғылы  458/1

Тел.: +7(727) 291-81-29

Факс: +7 (727) 291-81-02

E-mail: ingeo_2009@mail.ru

"География және су қауіпсіздігі институты" АҚ

даму стратегиясына

А ҚОСЫМШАСЫ

 «География және су қауіпсіздігі институты» АҚ зертханаларына арналған жабдықтардың тізбесі

№

р/с

 Жабдық Бірлік бағасы. Саны Сомасы Қолдану
Атауы теңге / еуро / АҚШ доллары бірліктер теңге
1 GPS орнату

GPSMAP

 360 000 4 1 440 000 Мұздықтардың, мореналық көлдердің және қар жамылғысының әртүрлі морфометриялық сипаттамаларының өлшеу нүктелерін дәл орналастыру үшін
2 Ультрадыбыстық тереңдік сенсоры 2 400 000 1 2 400 000 Таулардың гляциально-нивальный белдеуіндегі мореналық және мұзды көлдердің сипаттамаларын бақылау үшін
3 SEBA Автоматты метеостанциясы толық жеткізіліммен 4 700 000 1 4 700 000 Көшкіндер мен сел түзілетін аймақтарда метеорологиялық деректер алу үшін
4 МЛ-101 стационарлық метеорологиялық станция 12 000 000 1 12 000 000 "Үлкен Алматы көлі" геоэкологиялық стационарында метеорологиялық бақылаулар жүргізу үшін
5 Су деңгейін өлшеуге арналған автоматтандырылған кешен 6 000 000 2 12 000 000 Стационарларда (Іле және Алакөлде) гидрологиялық бақылаулар жүргізу үшін
6 Метеорологиялық кешен 24 000 000,0 2 48 000 000 Стационарларда (Іле және Алакөлде) кешенді метеорологиялық бақылаулар жүргізу үшін
7 Метеорологиялық станцияның автономды қуат жинағы 9 300 000 2 18 600 000 Кешенді метеорологиялық кешен үшін
8 Іске қосу-реттеу жұмыстары 11 800 000 2 23 600 000 Метеорологиялық және гидрологиялық бақылаулар кешенінің жұмысын реттеу үшін
9 Мониторинг орталығы 3 800 000 2 7 600 000 Стационарлар үшін (Іле және Алакөл)
10 "АСГМ" СПО 5 300 000 2 10 600 000 Гидрометеорологиялық мониторингтің автоматтандырылған жүйесі (Іле және Алакөл стационары)
11 Қайық-Риб БРИГ 6 000 000 1 6 000 000 Өзен гидрометриялық өлшеулерін жүргізу үшін
12 Yamaha 60fetol қайық моторы 2 400 000 1 2 400 000 Өзен қайығы үшін
13 OTT ADC су ағыны мен ағынының жылдамдығын өлшегіш жеткізуші: "Компания Нью Текнолоджис Плюс" ЖШҚ Ресей (Германия) 4 800 000 1 4 800 000 Ашық дренаждардағы (мысалы, өзендерде, ағындарда немесе суару арналарында) портативті акустикалық ағын жылдамдығын өлшегіш.
14 Судың сапасын анықтауға арналған көп параметрлі портативті құрылғы 2 400 000 2 4 800 000 Даладағы судың сапасын анықтау үшін
15 Жылжымалы экологиялық зертхана 42 000 000 1 42 000 000 Жедел режимде және дала жағдайында сапаны анықтауға арналған мобильді экологиялық зертхана
16 Кәсіби Эхолот. 1 500 000 1 1 500 000 Су ағындары мен су айдындарында батиметриялық түсірілім үшін қажетті заманауи аспап. Тереңдікті өлшеуден басқа, түбінің рельефін көзбен көруге мүмкіндік береді.
17 Toyota Hilux автокөлігі 2.7 л пикап, қосылатын төрт дөңгелекті жетек-4WD 25 900 000 4 103 600 000 Toyota Hilux жол талғамайтын көлігі жұмысшыларды, жабдықтар мен құрылғыларды зерттеу және жол талғамайтын жерлерде жеткізу үшін қажет.
  БАРЛЫҒЫ     306 040 000  

* Еуро және АҚШ доллары бағамдарына байланысты жабдық бағалары реттелуі мүмкін

"География және су қауіпсіздігі институты" АҚ

даму стратегиясына

Б ҚОСЫМШАСЫ

  

"ІЛЕ" ғылыми-зерттеу стационары үшін шығыстардың алдын ала құны 

№ Атауы Саны, м2 Бірлік бағасы, теңге Құны, теңге
Ғимараттар Ғимараттарды таза әрлеумен салу. Құрылыстың құны үнемді материалдар мен жабдықтарды пайдалануды ескере отырып есептеледі 1200,0 100 000,0 120 000 000,0
Жабдық Су деңгейін өлшеуге арналған автоматтандырылған кешен 1 3 028 500,0 3 028 500,0
Метеорологиялық кешен 1 20 153 250,0 20 153 250,0
Метеорологиялық станцияның автономды қуат жинағы 7 272 000,0 7 272 000,0
Мониторинг орталығы 1 3 156 300,0 3 156 300,0
"АСГМ"СПО 1 4 432 500,0 4 432 500,0
Іске қосу-жөндеу жұмыстары 1 9 869 400,0 9 869 400,0
Гидрохимиялық бақылаулар үшін 1 28 350 000,0 28 350 000,0
196 261 950,0

 

"Алакөл" ғылыми-зерттеу стационары үшін шығыстардың алдын ала құны 

№ Атауы Саны, м2 Бірлік бағасы, теңге Құны, теңге
Ғимараттар Ғимараттарды таза әрлеумен салу. Құрылыстың құны үнемді материалдар мен жабдықтарды пайдалануды ескере отырып есептеледі 1200,0 100 000,0 120 000 000,0
Жабдық Су деңгейін өлшеуге арналған автоматтандырылған кешен 1 3 028 500,0 3 028 500,0
Метеорологиялық кешен 1 20 153 250,0 20 153 250,0
Метеорологиялық станцияның автономды қуат жинағы 7 272 000,0 7 272 000,0
Мониторинг орталығы 1 3 156 300,0 3 156 300,0
"АСГМ"СПО 1 4 432 500,0 4 432 500,0
Іске қосу-жөндеу жұмыстары 1 9 869 400,0 9 869 400,0
Гидрохимиялық бақылаулар үшін 1 28 350 000,0 28 350 000,0
196 261 950,0

 

Search

Блог Института