ТАБИҒИ ҚАУІП-ҚАТЕРЛЕР ЗЕРТХАНАСЫ

 

 Опас1 Зертхана жетекшісі – география ғылымының докторы,  ҚР ҰҒА Ш.Уәлихановатындағы  сыйлығы мен Қазақстан Республиксы Мемлекеттік сыйлығының  лауреаты - Благовещенский Виктор Петрович

Тарихы

Табиғи қауіп-қатерлер зертханасы өзіндік ғылыми бөлім ретінде География институтының құрылымында 2008 жылы құрылды.

Исследования природных опасностей в горных районах проводились в Институте географии с 1970-ші жылдардың басынан География институты таулы аудандардағы табиғи қауіп-қатерлерге зерттеу жасады.Осы кезеңнен бастап көшкін қауіптілігін картографиялау мен бағалау әдістері жасалды және Қазақстанның таулы аймақтарындағы көшкіннің қалыптасу жағдайы И.В.Северскийдің жетекшілігімен көшін және қар жамылғысы зертханасында зерттелді. 1990-шы жылдардың ортасынан  сел қатерін басқару мен бағалау әдістері жасалды және сел қауіптілігінің мәселелері А.Р.Медеудің жетекшілігімен геоморфология зертханасында зерттеулер жасала бастады. 2008 жылдан бастап табиғи қауіп-қатер зертханасында бұл бағыттар біріктілген еді. Оған тағы опырылым қауіптілігін зерттеуде.

Ғылыми зерттеу бағыттары:

  • Қазақстанның таулы ауданданындағы (көшкіндердің, селдердің,жылжымалардың, опырымдардың) қауіпті экзогендік процесстерінің қалыптасу жағдайын және таралу заңдылықтарын зерттеу;
  • табиғи қауіп-қатерлерді және табиғи қауіптіліктерді картографиялау және бағалау әдістерін жасау;
  • табиғи қауіп-қатерлерді басқарудың ғылыми негізін жасау.

Негізгі нәтижелер:

  • табиғи қауіп-қатерлерді және табиғи қауіптіліктерді картографиялау және бағалау әдістері жасалды;
  • Қазақстанның таулы ауданданындағы көшкіндердің, селдердің,жылжымалардың, опырымдарды бағалаудың картасы жасалды;
  • табиғи қауіп-қатерлерді басқарудың ғылыми негізі жасалды.

 

           Кадрлары

Қазіргі уақытта зертханада 10 қызметкер жұмыс істейді, олардың  1ғылым  докторы мен  4 география ғылымының кандидаттары, жетекші ғылыми қызметкер, 2 аға ғылыми қызметкер, 1 кіші ғылыми қызметкер, 4 жетекші инженер бар.

 

            Даму болашағы

Зертхананың даму болашағы: компьютерного моделдировнаия движения лавин. селей и оползней жылжыма мен сел, көшкін қозғалысын компьютерлік үлгілеуде, пилотсыз ұшатын  аппараттарды, жоғары дәлдікті GPS- қабылдағышын эхолотаны, ішкігрунт георадарын, жерүсті лазерлік сканерін, ғарыштық түсірілімдерді айқындада ғылыми зерттеу әдістер мен заманаүй жабдықтарды пайдалану маңызды.

            Жарияланымдары

  • Северский И. В., Благовещенский В. П. Лавиноопасные районы Казахстана. Алма-Ата, 1990. 172 с.
  • Благовещенский В. П. Определение лавинных нагрузок. Алма-Ата, 1991. 118 с.
  • Северский И. В., Благовещенский В. П., Пиманкина Н.В., Северский С.И. и др. Снежный покров и лавины Тянь-Шаня. Алматы, 2006.  184 с.
  • Медеу А. Р., Нурланов М.Т. Селевые явления сейсмоактивных территорий Казахстана. Алматы, 1996. 204 с.
  • Атлас природных и техногенных опасностей и рисков чрезвычайных ситуаций в Республике Казахстан / Главный редактор А.Р. Медеу. Алматы, 2010. 264 с.
  • Медеу А.Р. Селевые явления Юго-Восточного Казахстана: Основы управления. Алматы, 2011. Т. 1. 284 с.
  • Благовещенский В.П. Пики и ледники Иле Алатау. Фотоальбом. Алматы, 2015. 240 с.

.

atlas CHSОпас2

Экспедициялық және далалық зерттеулер

Қауіпті үрдістерді далалық зерттеу үшін Іле Алатауының үштік биіктігіндегі ландшафттық-геоморфологиялық зоналарында орналасқан стационар үш жыл бойы қолданылады  : орташатаулы орман зонасындағы – биіктігі 2500 м т.д.т. Үлкен Алматы көлінің, биіктаулы перигляциалдық зонадағы –  биіктігі 3400м т.д.т  Жосалы-Кезең асуы мен  биіктаулы гляциалдық зонадағы – биіктігі т.д.т 3450 м Тұйықсу мұздығының стационарлар. Стационарларды бақылау мореналық көлдер,жылжыма, көшкін, селдерді анықтау үшін Іле Алатауындағы тау бассейндеріне экспедициялық жорықтар жасаумен толықтырылуда.Опас3