 |
Зертхана жетекшісі – география ғылымының докторы, ҚР ҰҒА Ш.Уәлихановатындағы сыйлығы мен Қазақстан Республиксы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты - Благовещенский Виктор Петрович |
Тарихы
Табиғи қауіп-қатерлер зертханасы өзіндік ғылыми бөлім ретінде География институтының құрылымында 2008 жылы құрылды.
Исследования природных опасностей в горных районах проводились в Институте географии с 1970-ші жылдардың басынан География институты таулы аудандардағы табиғи қауіп-қатерлерге зерттеу жасады.Осы кезеңнен бастап көшкін қауіптілігін картографиялау мен бағалау әдістері жасалды және Қазақстанның таулы аймақтарындағы көшкіннің қалыптасу жағдайы И.В.Северскийдің жетекшілігімен көшін және қар жамылғысы зертханасында зерттелді. 1990-шы жылдардың ортасынан сел қатерін басқару мен бағалау әдістері жасалды және сел қауіптілігінің мәселелері А.Р.Медеудің жетекшілігімен геоморфология зертханасында зерттеулер жасала бастады. 2008 жылдан бастап табиғи қауіп-қатер зертханасында бұл бағыттар біріктілген еді. Оған тағы опырылым қауіптілігін зерттеуде.
Ғылыми зерттеу бағыттары:
- Қазақстанның таулы ауданданындағы (көшкіндердің, селдердің,жылжымалардың, опырымдардың) қауіпті экзогендік процесстерінің қалыптасу жағдайын және таралу заңдылықтарын зерттеу;
- табиғи қауіп-қатерлерді және табиғи қауіптіліктерді картографиялау және бағалау әдістерін жасау;
- табиғи қауіп-қатерлерді басқарудың ғылыми негізін жасау.
Негізгі нәтижелер:
- табиғи қауіп-қатерлерді және табиғи қауіптіліктерді картографиялау және бағалау әдістері жасалды;
- Қазақстанның таулы ауданданындағы көшкіндердің, селдердің,жылжымалардың, опырымдарды бағалаудың картасы жасалды;
- табиғи қауіп-қатерлерді басқарудың ғылыми негізі жасалды.
Кадрлары
Қазіргі уақытта зертханада 10 қызметкер жұмыс істейді, олардың 1ғылым докторы мен 4 география ғылымының кандидаттары, жетекші ғылыми қызметкер, 2 аға ғылыми қызметкер, 1 кіші ғылыми қызметкер, 4 жетекші инженер бар.
Даму болашағы
Зертхананың даму болашағы: компьютерного моделдировнаия движения лавин. селей и оползней жылжыма мен сел, көшкін қозғалысын компьютерлік үлгілеуде, пилотсыз ұшатын аппараттарды, жоғары дәлдікті GPS- қабылдағышын эхолотаны, ішкігрунт георадарын, жерүсті лазерлік сканерін, ғарыштық түсірілімдерді айқындада ғылыми зерттеу әдістер мен заманаүй жабдықтарды пайдалану маңызды.
Жарияланымдары
- Северский И. В., Благовещенский В. П. Лавиноопасные районы Казахстана. Алма-Ата, 1990. 172 с.
- Благовещенский В. П. Определение лавинных нагрузок. Алма-Ата, 1991. 118 с.
- Северский И. В., Благовещенский В. П., Пиманкина Н.В., Северский С.И. и др. Снежный покров и лавины Тянь-Шаня. Алматы, 2006. 184 с.
- Медеу А. Р., Нурланов М.Т. Селевые явления сейсмоактивных территорий Казахстана. Алматы, 1996. 204 с.
- Атлас природных и техногенных опасностей и рисков чрезвычайных ситуаций в Республике Казахстан / Главный редактор А.Р. Медеу. Алматы, 2010. 264 с.
- Медеу А.Р. Селевые явления Юго-Восточного Казахстана: Основы управления. Алматы, 2011. Т. 1. 284 с.
- Благовещенский В.П. Пики и ледники Иле Алатау. Фотоальбом. Алматы, 2015. 240 с.
.
Экспедициялық және далалық зерттеулер
Қауіпті үрдістерді далалық зерттеу үшін Іле Алатауының үштік биіктігіндегі ландшафттық-геоморфологиялық зоналарында орналасқан стационар үш жыл бойы қолданылады : орташатаулы орман зонасындағы – биіктігі 2500 м т.д.т. Үлкен Алматы көлінің, биіктаулы перигляциалдық зонадағы – биіктігі 3400м т.д.т Жосалы-Кезең асуы мен биіктаулы гляциалдық зонадағы – биіктігі т.д.т 3450 м Тұйықсу мұздығының стационарлар. Стационарларды бақылау мореналық көлдер,жылжыма, көшкін, селдерді анықтау үшін Іле Алатауындағы тау бассейндеріне экспедициялық жорықтар жасаумен толықтырылуда.